มชฺฌิเม มหคฺคเต อปฺปมญฺญา, ฌานธมฺมา จฯ ปริตฺเตสุ กามาวจเรสุ วิรตี, ญาณปีตี จ อปฺปมญฺญา จ วิเสสกา, ตตฺถ วิรตี กุสเลหิ วิปากกิริยานํ วิเสสกา, อปฺปมญฺญา กุสลกิริเยหิ วิปากานํ, ญาณปีตี ปน ตีสุ ปฐมยุคฬาทีหิ ทุติยยุคฬาทีนนฺติ ทฏฺฐพฺพํฯ

กามาวจรโสภนจิตฺตสงฺคหนยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อกุสลจิตฺตสงฺคหนยวณฺณนา

[44] ทุติเย อสงฺขาริเกติ ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺเต อสงฺขาริเก โลภมาเนน ตเถว อญฺญสมานา, อกุสลสาธารณา จ เอกูนวีสติ ธมฺมาติ สมฺพนฺโธฯ

[45] ตติเยติ อุเปกฺขาสหคตทิฏฺฐิสมฺปยุตฺเต อสงฺขาริเกฯ

[46] จตุตฺเถติ ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺเต อสงฺขาริเกฯ

[47] อิสฺสามจฺฉริยกุกฺกุจฺจานิ ปเนตฺถ ปจฺเจกเมว โยเชตพฺพานิ ภินฺนารมฺมณตฺตาเยวาติ อธิปฺปาโยฯ

[50] อธิโมกฺขสฺส นิจฺฉยาการปฺปวตฺติโต ทฺเวฬฺหกสภาเว วิจิกิจฺฉาจิตฺเต สมฺภโว นตฺถีติ ‘‘อธิโมกฺขวิรหิตา’’ติ วุตฺตํฯ

[51] เอกูนวีสติ ปฐมทุติยอสงฺขาริเกสุ, อฏฺฐารส ตติยจตุตฺถอสงฺขาริเกสุ, วีส ปญฺจเม อสงฺขาริเก, เอกวีส ปฐมทุติยสสงฺขาริเกสุ, วีสติ ตติยจตุตฺถสสงฺขาริเกสุ, ทฺวาวีส ปญฺจเม สสงฺขาริเก, ปนฺนรส โมมูหทฺวเยติ เอวํ อกุสเล สตฺตธา ฐิตาติ โยชนาฯ

[52] สาธารณาติ อกุสลานํ สพฺเพสเมว สาธารณภูตา จตฺตาโร สมานา จ ฉนฺทปีติอธิโมกฺขวชฺชิตา อญฺญสมานา อปเร ทสาติ เอเต จุทฺทส ธมฺมา สพฺพากุสลโยคิโนติ ปวุจฺจนฺตีติ โยชนาฯ

อกุสลจิตฺตสงฺคหนยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อเหตุกจิตฺตสงฺคหนยวณฺณนา

[54] ‘‘ตถา’’ติ อิมินา อญฺญสมาเน ปจฺจามสติฯ

[56] มโนวิญฺญาณธาตุยา วิย วิสิฏฺฐมนนกิจฺจาโยคโต มนนมตฺตา ธาตูติ มโนธาตุฯ อเหตุกปฏิสนฺธิยุคเฬติ อุเปกฺขาสนฺตีรณทฺวเยฯ

[58] ทฺวาทส หสนจิตฺเต, เอกาทส โวฏฺฐพฺพนสุขสนฺตีรเณสุ, ทส มโนธาตุตฺติกาเหตุกปฏิสนฺธิยุคฬวเสน ปญฺจสุ, สตฺต ทฺวิปญฺจวิญฺญาเณสูติ อฏฺฐารสาเหตุเกสุ จิตฺตุปฺปาเทสุ สงฺคโห จตุพฺพิโธ โหตีติ โยชนาฯ

[59] เตตฺติํสวิธสงฺคโหติ อนุตฺตเร ปญฺจ, ตถา มหคฺคเต, กามาวจรโสภเน ทฺวาทส, อกุสเล สตฺต, อเหตุเก จตฺตาโรติ เตตฺติํสวิธสงฺคโหฯ